ΠΑΡΟΙΜΙΕΣ

ΠΑΡΟΙΜΙΕΣ

ΠΑΡΟΙΜΙΕΣ

Παροιμίες: σύντομα απόφθεγματα που εκφράζουν ισχυρισμούς που αποτελούν συσσωρευμένη εμπειρία χιλιάδων ανθρώπων.

Ας δούμε μερικές από τις πιο γνωστές:

Παροιμίες από Α

  • Α’ που ‘χασε το χοίρο του, όλο μουγκριές ακούει.
  • Αβούλευτο είναι να γενεί χοίρου μαλλί μετάξι, των απανθρώπων τα παιδιά να’ χουν τιμή και τάξη. (Παξοί)
  • Άβρακος βρακί δεν είχε, το ‘βαλε και χέστηκε. (Παξοί)
  • Άβυσσος η ψυχή του ανθρώπου.
  • Αγάλι αγάλι γίνεται η αγουρίδα μέλι.
  • Αγάλι αγάλι φύτευε ο γεωργός αμπέλι κι αγάλι αγάλι γίνηκε η αγουρίδα μέλι. (Παξοί)
  • Αγάλια αγάλια κόνευε, αν θέλεις να προφτάσεις.
  • Αγάλια αγάλια κότα μου και ‘γω σε μαγειρεύω. (Λαγκαδιά Γορτυνίας)
  • Αγάπαγε η Μάρω το χορό βρήκε και άντρα χορευτή.
  • Αγαπάει ο θεός τον κλέφτη, αγαπάει και το νοικοκύρη.
  • Αγάπα το γείτονά σου αλλά μη γκρεμίζεις και το φράχτη.
  • Αγάπα τους φίλους σου με τα ελαττώματά τους.
  • Αγγελική φωνή από γαϊδάρου στόμα.
  • Αγέρας και γυναίκα δεν κλειδώνονται.
  • Άγιας Άννης να λογιέσαι και να μη δοξολογιέσαι. (Παξοί)
  • Αγιά Μαρίνα με τα σύκα και Άγιος ‘Λιας με τα σταφύλια.
  • Άγιος που δε θαυματουργεί, μηδέ δοξολογιέται.
  • Αγιούτο στην αδυναμιά. (Παξοί). αγιούτο = βοήθεια (ενετικό)
  • Αγκάθια έχει στον κώλο του.
  • Άγνωσται αι βουλαί του Κυρίου.

  • Αγοράζει μα δεν πουλεί. (Παξοί)
  • Άγουρος προξενητής για λόγου του κοιτάει. (Παξοί)
  • Αγροίκου μη καταφρόνει ρήτορος.
  • Αγρόν ηγόραζεν. (θρησκευτικό)
  • Άδειο σακί δε στέκεται, γεμάτο δε λυγάει.
  • Άδειο σακί ορθό δεν κάθεται. (Παξοί)
  • Αδέρφια αγαπημένα, κάστρα που δεν παίρνονται.
  • Αδέρφια ενωμένα, σπίτια ευτυχισμένα. (Παξοί)
  • Αδερφός, κι ας ειν’ κι οχτρός. (Κεφαλονίτικη)
  • Άδης στον άδη και βρωμάει και τυρίλιας. (Παξοί)
  • Άδουλος δουλειά δεν έχει, το βρακί του λύει και δένει.
  • Άδουλος δουλειά δεν είχε το σκοινί λύνει και δένει. (Παξοί)
  • Ἀετοῦ γῆρας, κορυδοῦ νεότης. (Τα γηρατειά του αετού διαρκούν όσο η νιότη του σπουργιτιού.)
  • Άι Βαρβάρα βαρβαρώνει, Άη Σάββας σαβανώνει κι Άη Θανάσης παραχώνει.
  • Άιρα και κάιρα και κόκκινη μηλιά. (Παξοί)
  • Άης Αντρέας έφτασε, το κρύο αντρειεύει.
  • Άη Γιώργη μου ακριβός είσαι.
  • Ακαμάτης νέος, γέρος διακονιάρης.
  • Ακόμα δεν τον είδαμε, Γιάννη τον βαφτίσαμε.

  • Άκουε γέρου συμβουλή και παιδεμένου γνώμη.
  • Άκουε πολλά και λέγε λίγα…
  • Ακουέ τα από καρδίας.
  • Ακριβός στα πίτουρα και φτηνός στ’ αλεύρι.
  • Ακριβοί στα πίτουρα, φτηνοί στα λάχανα.
  • Αλάργα-αλάργα το φιλί για να ‘χει νοστιμάδα.
  • Αλαργινός ο κήπος δωριανά τα λάχανα. (Αρκαδία)
  • Αλέθει καλά ο μύλος μου.
  • Αλέθει ο μύλος ό,τι κι αν του ρίξεις. (Παξοί)

ΠΑΡΟΙΜΙΕΣ

  • Αλήθεια χωρίς ψέματα, φαΐ χωρίς αλάτι. (Παξοί)
  • Άλλ’ αντ’ άλλα τα μεγάλα της Παρασκευής το γάλα.
  • Άλλα είναι τ’ άλλα κι άλλο της Παρασκευής το γάλα.
  • Άλλα λέει η γιαγιά μου, άλλα ακούν τ`αυτιά μου.
  • Άλλα λέει η θεια μου, άλλα ακούν τ`αυτιά.
  • Άλλα λόγια ν’ αγαπιόμαστε.
  • Άλλα τα λεγόμενα κι άλλα τα γενόμενα.
  • Άλλα τα μάτια του λαγού κι άλλα της κουκουβάγιας.
  • Άλλαι μεν βουλαί ανθρώπων, άλλα δε Θεός κελεύει.
  • Αλλού το όνειρο και αλλού το θαύμα
  • Άλλώς έδοξε τοις θεοίς.
  • Άλλαξε ο Μανωλιός κι έβαλε τη σκούφια του αλλιώς.
  • Άλλαξε ο Μανωλιός κι έβαλε τα ρούχα του αλλιώς.

μανωλιος παροιμιες

  • Άλλη η δουλειά του ναύτη, κι άλλη του καντηλανάφτη.
  • Άλλη καμιά δε γέννησε, μόνο η Μαρία το Γιάννη. (Παξοί)
  • Αλλήλων τα βάρη βαστάζετε (θρησκευτική)
  • Αλί από ‘κείνονε που δεν έχει νύχια να ξυστεί. (Παξοί)
  • Αλί του που δεν έχει νύχια να ξυστεί.
  • Αλί από ‘κείνονε που δεν έχει ποιος να του φυσήξει το μάτι. (Παξοί)
  • Αλί από ‘κείνονε που λείπει από το γάμο του. (Παξοί)
  • Αλί από ‘κείνονε που τονε κλείνει η γης. (Παξοί)
  • Αλί που το ‘χει η κούτρα του να κατεβάζει ψείρες.
  • Αλί που γιόμα καρτερεί και δείπνο από γειτόνους. (Ηπειρος)
  • Αλίμονο του που δεν έχει και θεό δεν έχει. (Παξοί)
  • Άλλο λάγιο κι άλλο τράγιο. (Παξοί)
  • Άλλο ο χήρος (=χοίρος) γείτονας κι άλλο ο γείτονας γουρούνι. (Παξοί)
  • Άλλο να σ’ το λέω κι άλλο να το βλέπεις.

  • Άλλοι να σε παινεύουνε κι εσύ να καμαρώνεις. (Παξοί)
  • Άλλοι παπάδες ήρθανε, άλλα Βαγγέλια φέραν.
  • Άλλοι παπάδες έρχονται, άλλα χαρτιά κρατάνε.
  • Άλλοι Πάσχα κι άλλοι χάσκα. (Παξοί)
  • Άλλοι περνώντας κι άλλοι καρτερώντας. (Παξοί)
  • Άλλοι σπέρνουν και θερίζουν κι άλλοι τρών’ και μαγαρίζουν.
  • Άλλοι τα ‘φαγαν τα σύκα κι άλλοι τα πληρώνουνε.
  • Άλλος βάζει τη φωτιά κι άλλος βρίσκει τον μπελά.
  • Άλλος γαμεί κι άλλος πλερώνει. (Παξοί)
  • Άλλος έσπειρε κι άλλος θερίζει.

  • Άλλος έχει τ’ όνομα κι άλλος τη χάρη.
  • Άλλος σπέρνει και τρυγάει, κι άλλος πίνει και μεθάει.
  • Άλλος στου Κόκλα κι άλλος στου Πυρή. (Αρκαδία)
  • Άλλος το μακρύ κι άλλος το κοντό.
  • Άλλος χάσκει κι άλλος μεταλαβαίνει.
  • Αλλοι τα γένια πεθυμούν, κι άλλοι που τα ‘χουνε τα φτυούν.
  • Αλλού βαρούν τα όργανα κι αλλού χορεύει η νύφη.
  • Αλλού είν’ ο καλόγερος κι αλλού είναι τα ράσα του.
  • Αλλού ο παπάς κι αλλού τα ράσα του.
  • Αλλού με τρίβεις δέσποτα, κι αλλού έχω τον πόνο.
  • Αλλού με ξείς καλόγηρε κι αλλού με τρώει εμένα.
  • Αλλού με τρίβεις Δέσποινα, κι αλλού εγώ πονάω.
  • Αλλού πατάς κι αλλού κοιτάς.
  • Αλλού τ’ όνειρο κι αλλού το θάμα.
  • Αλλού το όραμα και αλλού το θαύμα.
  • Αλλού τα κακαρίσματα κι αλλού γεννούν οι κότες.
  • Αλλού φωτίζει ο Θεός κι αλλού σκοτίζει. (Παξοί)
  • Αλλού χτυπάει το νερό κι αλλού αλέθει ο μύλος.
  • Αλλού τηρά κι αλλού βλέπει.

  • Άλφα Κάπα αντιδαύλι. (Παξοί)
  • Αλωνάρη με τ’ αλώνια και με τα χρυσά πεπόνια.
  • Άμα βλέπεις τη μάνα κλαις το παιδί. (Παξοί)
  • Άμα δειπνείς και δε με δεις, σίγουρα λίγωση είναι. (Κρητική)
  • Άμα δεις λαγό εμπρός σου, τρεις φορές κάν’ τον σταυρό σου.
  • Άμα δεν βρέξει θα στάξει.
  • Άμα δεν έχεις νύχια να ξυστείς, μη περιμένεις άλλον.
  • Άμα δεν πάει ο Μωάμεθ στο βουνό, πάει το βουνό στον Μωάμεθ.
  • Άμα δεν περισσέψει πάει να πει πως δεν φτάνει.
  • Αμα δεν σε θέλουν στο χωριό μη ρωτάς για του παπά το σπίτι.
  • Άμα δε φας θεριό, δε θεριεύεις.
  • Άμα θέλει η νύφη και ο γαμπρός τύφλα νάχει ο πεθερός.

σοφες παροιμιες

  • Άμα θες σύντροφο άξο, πάρε νύφη από τη Νάξο.
  • Άμα κι θέλω να φιλώσε ρωτώ που και κα εν το μάγουλο σ’. (Ποντιακή)
  • Άμα δεν θέλω να σε φιλήσω ρωτώ που είναι το μάγουλό σου.
  • Άμα κοιμάται ο γυιόκας μας, φαΐ δεν μας γυρεύει.
  • Άμα φτυείς ψηλά, πέφτει στο πρόσωπο.
  • Αν φτύσω πάνω φτύνω τα μούτρα μου, αν φτύσω κάτω φτύνω τα γένια μου.
  • Αμαρτία εξομολογουμένη ουκ έστι αμαρτία.
  • Αμαρτία εξομολογημένη, η μισή συγχωρεμένη.
  • Αμαρτίες γονέων παιδεύουσι τέκνα.

  • Άμε διάολε στ’ Αρκάδι. (Ρέθυμνο)
  • Αμ’ έπος αμ’ έργον.
  • Αμίλητος σαν ψάρι.
  • Αμίλητος τρελός, για φρόνιμος περνιέται.
  • Ανάγκα και θεοί πείθονται.
  • Ανάθρεψε τον ποντικό να φάει το μαλλί σου.
  • Αναπέτα πεταλούμ’, αλά πέρδικα καλούμ’. (Παξοί)
  • Ανάποδα, σαν τον κάβουρα.
  • Αν αρτυθείς να είν΄αρνί αν κλέψεις ναν΄χρυσάφι κι αν αγαπήσεις και καμιά να τη ζηλεύει η γειτονιά. (Αθηναϊκή)
  • Αν αρτυθώ να φάω αρνί αν κλέψω νάναι ψάρι κι αν αγαπήσω και κανεί να είναι παλληκάρι. (Αθηναϊκή)
  • Ανάρια ανάρια το φιλί για να ‘χει νοστιμάδα.
  • Άναψε τ’ αγίου δυο κεριά και του δαιμόνου πέντε.
  • Ανεμομαζώματα, διαβολοσκορπίσματα.

  • Αν βάζεις τον κώλο σου να σου κάνει δουλειά, σκατά δουλειά θα κάνει.
  • Αν βρέξει ο Μάρτης δυό νερά κι ο Απρίλης άλλο ένα, χαρά σ’ εκείνον τον ζευγά πού ‘χει πολλά σπαρμένα.
  • Αν δεις καράβι στο βουνό, μουνί τό’χει τραβήξει.
  • Αν δεν αστράψει, δε βροντά, κι αν δε βροντά δε βρέχει.
  • Αν δεν βρέξεις κώλο, δεν τρως ψάρι.
  • Αν δεν βρέξεις πόδι δεν τρως μπαρμπούνι.
  • Αν δεν δουλέψεις την αυγή, γυμνός θα είσαι τη Λαμπρή.
  • Αν δεν έρθει μοναχή της, μην την καρτεράς την τύχη.
  • Αν δεν έχεις νύχια να ξυθείς, μην περιμένεις να σε ξύσουν οι άλλοι.
  • Αν δεν ήταν οι βρωμιές δεν θα πουλούσαν το σαπούνι. (Παξοί)
  • Αν δεν κλάψει το παιδί, δεν το βυζαίν’ η μάνα.
  • Αν δεν κλάψει το παιδί μικρό, κλαίει η μάνα μεγάλη.
  • Αν δεν κλωτσήσει ο γάιδαρος, δεν τον ξεφορτώνουν.
  • Αν δεν κουνήσει η σκύλα την ουρά της, ο σκύλος δεν πάει κοντά της.
  • Αν δεν λαλήσει ο τζίτζικας, δεν είναι καλοκαίρι.
  • Αν δεν παινέψεις το σπίτι σου θα πέσει να σε πλακώσει.
  • Αν δεν σε κλάσει μάστορας δεν γίνεσαι τεχνίτης.
  • Αν δεν το δείχνει η γίδα, το δείχνει το κέρατό της.
  • Αν δεν φας το ‘θεριό’, θεριό δεν γίνεσαι (Σμύρνη)
  • Αν είν’ παππάς και λειτουργά, η αυγή θα μας το δείξει.
  • Αν είσαι και λελέκι, δεν είσαι και χατζής.
  • Αν είσαι και παπάς, με την αράδα σου θα πας.
  • Αν έκαναν όλες οι μέλισσες μέλι θα το ‘τρωγαν και οι γύφτοι.
  • Αν έχεις νύχια, ξύσου.

  • Αν έχεις τύχη διάβαινε και ριζικό περπάτει.
  • Αν ήταν η ζήλεια ψώρα, θα κολλούσε όλη η χώρα.
  • Αν ήταν η δουλειά καλή θα δούλευε κι ο Δεσπότης.
  • Αν ήταν καλή η γυναίκα, θα είχε και ο Θεός μια.
  • Αν ήταν το βιολί ψωλή, θα το παίζανε πολλοί.
  • Αν θα ζυμώσεις το ταχύ, αποβραδίς κοσκίνα.
  • Αν πας στο μύλο θα αλευρωθείς και αν πας στον καρβουνιάρη θα μουτζουρωθείς.
  • Ανθρακας ο θησαυρός.

  • Αν ίσως βρέξει ο Τρυγητής, χαρά στον τυροκόμο.
  • Αν καθίσεις με στραβό, το πρωί θ’ αλληθωρίζεις.
  • Αν κελαηδάει ο γάιδαρος, γκαρίζουν τ’ αηδόνια. (Κεφαλονίτικη)
  • Αν όλοι μπάμπλοι (ζωήφια) κάναν μέλι θα έκανε και ο σκατό-μπαμπλος (Ν.Σκοπός,Σερρών)
  • Αν πεθάνω από συνάχι, η πανούκλα μούντζες να ‘χει.
  • Αν ρίξει ο Απρίλης δυο νερά κι Μάρτης άλλο ένα, χαρά σ’ αυτό το γεωργό που ’χει πολλά σπαρμένα.
  • Αν σ’ αρέσει μπάρμπα-Λάμπρο ξαναπέρνα από την Άνδρο. (Ιστορική)
  • Αν τα χάσει ο μήνας δεν τα χάνει ο χρόνος. (Παξοί)
  • Αν τινάξει ο μυλωνάς, τα ρούχα του κάνει πίτα και κουλούρια. (Παξοί)
  • Ανδρός χαρακτήρ εκ λόγου γνωρίζεται.
  • Ανδρών επιφανών πάσα γη τάφος.
  • Ανήρ ο φεύγων και πάλι μαχήσεται. (Αυτός που αποφεύγει τη μάχη στο τέλος θα τη δώσει.)
  • Άνθρακες ο θησαυρός.
  • Ἄνθρωπον ζητῶ. (Το έλεγε ο Διογένης ο Κυνικός.)
  • Άνθρωπος αγράμματος, ξύλο απελέκητο.
  • Ἄνθρωπος μικρὸς κόσμος. (Δημόκριτος.)

παροιμιες ελληνικες

  • Ανοικοκύρευτος γαμπρός, πάει στους πέντε ανέμους. (Παξοί)
  • Αντί να βογκάει ο γάιδαρος, βογκάει το σαμάρι.
  • Αντί να τρίζει η άμαξα, τρίζει ο αμαξηλάτης.
  • Άντρας χωρίς μουστάκι, αυγό χωρίς αλάτι. (Κρήτη)
  • Άντρας ψηλός και άγγελος, κοντός πομπή και γάνα, ψηλή γυναίκα άχαρη, κοντή χαραμαντάνα.
  • Ανύπαντρος προξενητής, για λόγου του γυρεύει.
  • Ανύπαντρος σαν παντρευτεί δεν πρέπει να χορεύει, μόνο σακί στον ώμο του κριθάρι να μαζεύει. (Παξοί)
  • Άνω ποταμών (αρχαία έκφραση για το υπερβολικό και εν τέλει απαράδεκτο).
  • Αξίζει μια γερόκοτα σαράντα πουλακίδες.
  • Άξιος είναι στο φαί και γρήγορος στον ύπνο.
  • Απ’ αγκάθι βγαίνει ρόδο κι από ρόδο βγαίνει αγκάθι.

  • Απ’ όλα έχει ο μπαξές.
  • Απ’ όνων εις ίππους. (Το έλεγαν οι αρχαίοι Έλληνες, όταν θέλανε να καταδείξουνε άνθρωπο που αναρριχήθηκε από τα χαμηλά.)
  • Απ’ όπου κι αν τον πιάσεις λερώνεσαι.
  • Απ’ τ’ αυτί δεν κουτσαίνει τ’ άλογο.
  • Απ’ τ’ αυτί και στο δάσκαλο.
  • Απ’ τα ψηλά στα χαμηλά.
  • Απ’ την αρχή του Θεριστή, του δρεπανιού μας η γιορτή.
  • Απ’ τη λεχώνα κι απ’ τη μαμή, πάει εχάθει το παιδί. (Αρκαδία)
  • Απ’ το διάολο έρχεται τ’ αρνί, στο διάολο γυρίζει το τομάρι.
  • Απ’ το κεφάλι βρωμάει το ψάρι.

  • Απ’ τ’ ολότελα, καλή ειν’ κι η Παναγιώταινα.
  • Απ’ το σπίτι κι η τιμή, απ’ το σπίτι κι η πομπή. (Παξοί)
  • Απ’ το χέρι ως το στόμα είναι πολύς καιρός ακόμα.
  • Από την πόρτα σου περνώ, θωρώσε αλευρωμένη κι αμέσως το κατάλαβα πως τηγανίζεις ψάρια.(Κρήτη)
  • Απ’ τον Άννα στον Καϊάφα.
  • Απέξω κούκλα κι από μέσα πανούκλα.
  • Άπιαστα πουλιά, χίλια στον παρά.
  • Άπλωνε το πόδι σου, κατά το πάπλωμα σου.
  • Από Αύγουστο χειμώνα κι από Μάρτη καλοκαίρι.
  • Από δήμαρχος, κλητήρας.
  • Από δυο χωριά χωριάτες.

παροιμια

  • Από θεού άρξασθαι.
  • Από μήλον ως αυγόν, νά κυρά λουκάνικον.
  • Από μικρό κι από τρελό μαθαίνεις την αλήθεια.
  • Από μικρός στα βάσανα.

  • Από μουλωχτά σκυλιά να φοβάσαι.
  • Από μυλωνάς, δεσπότης.
  • Από πίτα που δεν τρως, τι σε μέλει κι αν καεί.
  • Από τα μετρημένα τρώει ο λύκος. 
  • Απο τ’ αυγό στην όρνιθα κι από τ’ αρνί στο βόδι. 
  • Από την πόλη έρχομαι και στην κορφή κανέλα.
  • Από την πόρτα σου περνώ, βήχω και ξεροβήχω, και αν δε μ’ ανοίξεις για να μπω, σου κατουρώ τον τοίχο.
  • Από την Σκύλλα στη Χάρυβδη.
  • Από το ένα αυτί μπαίνει κι απ’ το άλλο βγαίνει.
  • Απόκριες στο σπίτι σου και Λαμπριά όπου λάχει. 
  • Απρίλης-γκρίλης. (Παξοί)
  • Απρίλης Μάης κουκιά μεστωμένα. (Ανατ. Κρήτη)
  • Αραία-αραία για να φαινόμαστε καμμιά σαρανταρέα.
  • Αρβανίτη αν κάνεις φίλο, κράτα και κανένα ξύλο.
  • Αργά-αργά τα όργανα κι αρχοντικός ο γάμος.
  • Αργεί ο Θεός και σκάει ο φτωχός.
  • Αργία μήτηρ πάσης κακίας.
  • Άρες μάρες κουκουνάρες.
  • Άρκον σα ξύλα έστειλαν, και γρίζεψεν το δάσος. (Ποντιακή)
  • Άρμεγε λαγούς και κούρευε χελώνες.
  • Άρμεγε και κούρευε, χέζε και δερμάτιαζε.
  • Αρνί κατσίκι τριήμερο, γουρούνι δωδεκαήμερο, μουσκάρι σαρανταήμερο και πάλι κρίμα ένε. (Κεφαλλονιά)
  • Αρνιά κι ερίφια το Μάη μήνα δείχνουν. (Σύρος)
  • Άρπαξε να φας και κλέψε νάχεις.
  • Άρτσι, μπούρτζι και λουλάς.
  • Άρτσι πέλαο μ’ έριξε. (Παξοί)
  • Αρχή σοφίας, φόβος Κυρίου.
  • Αρχηγού παρόντος, πάσα αρχή παυσάτω.
  • Αρχή άνδρα δείκνυσι.
  • Ἀρχὴ μεγίστη τοῦ βίου τά γράμματα. (Αριστοτέλης.)
  • Αρρώστου χείλη φαίνονται και νηστικού μαγούλες.
  • Ασημένια μου λαλιά, χρυσή μου βουβαμάρα.
  • Ας με λένε Βοϊβοντίνα κι ας ψοφώ από την πείνα.
  • Ας μπαίνει ο κόσμος κι ας λέει ο κόσμος. (Παξοί)
  • Ας πηδάμε κι ας γελάμε για να λεν πως δεν πεινάμε.

  • Ασθενής και οδοιπόρος αμαρτίαν ουκ έχει.
  • Άσπρα μαλλιά στην κεφαλή… κακά μαντάτα στην ψωλή. (σκωπτικό-χιουμοριστικό)
  • Άσπρα στο πουγκί, ψάρια στο βουνί.
  • Άσπρος γεννιέται ο κόρακας και μαύρος κατανταίνει. (Παξοί)
  • Άσπρος ήλιος, μαύρη ημέρα.
  • Άσχημέ μου στρώσε τάβλα, όμορφέ μου τι θα φάμε. (Παξοί)
  • Άσχημη στην κούνια, όμορφη στη ρούγα.
  • Αυγό να πάρεις απ’ αυτόν δεν έχει κρόκο μέσα.
  • Αύγουστε, καλέ μου μήνα, να ‘σουν δυο φορές τον χρόνο.
  • Αυτά που θες ξενέρωτος, τα κάνεις μεθυσμένος.
  • Αυτός είναι βίος και πολιτεία.
  • Αυτός είναι απ’ του διαόλου τη μάνα.
  • Αὐτοῦ γὰρ Ῥόδος καὶ πήδημα. (Ιδού η Ρόδος, ιδού και το πήδημα.)
  • Αφεντικά και δούλοι, το ίδιο ούλοι. 
  • Άφες αυτοίς. Ου γαρ οίδασι τί ποιούσι.
  • Αφήνω γεια τση φτώχειας. (Παξοί)
  • Άφησε το γάμο και πήγε για πουρνάρια.
  • Αφού έκαμες την εκκλησιά κάμε και τ’ άγιο βήμα.
  • Άφωνος ιχθύς.
  • Αχάριστο ευλογείς, νεκρό δανείζεις.
  • Αχθος αρούρης.

Παροιμίες από Β

  • Βάζει η μυλωνού τον άντρα της με τους πραματευτάδες.
  • Βαθιά βροντή, κοντή βροχή. (Παξοί)
  • Βαθύ ποτάμι δεν κάνει κρότο.
  • Βαίνω κατά κρημνών. Πάω κατά διαβόλου. (Πλάτωνας, Νόμοι 944α)
  • Βάλ’ το μάνταλο στην πόρτα να κοιμάσαι ξένοιαστος.
  • Βάλανε το λύκο να φυλάει τα πρόβατα.
  • Βάλανε τον τρελό να βγάλει το φίδι απ’ την τρύπα.
  • Βάλε αλεύρι, κάμε πίτα.
  • Βάλε-βγάλε παπά τη βράκα σου. (Κρήτη)
  • Βάλε ελιά για τα παιδιά σου και μηλιά για την κοιλιά σου. (Παξοί)
  • Βάλε κλειδί στη γλώσσα σου.
  • Βάλε λάδι κι έλα βράδυ.

  • Βάπτισμα του πυρός.
  • Βάρα γροθιά του μαχαιριού να δεις ποιος θα πονέσει.
  • Βάρα με μία με τ’ σκούφια σ’.
  • Βαράτε με κι ας κλαίω!
  • Βασιλική διαταγή και τα σκυλιά δεμένα.
  • Βασιλικός κι αν μαραθεί, τη μυρωδιά την έχει.
  • Βαστάτε Τούρκοι το λαγό να κατουρήσει ο σκύλος. (Παξοί)
  • Βγάζει απ’ τη μύγα ξύγγι.
  • Βγήκε η πομπή τσι στράτες, κοροϊδεύει τσου διαβάτες. (Παξοί)
  • Βέργα που λυγάει δε σπάει.
  • Βλέπεις το λύκο, κι εσύ ψάχνεις τ’ αχνάρια.
  • Βλέπω το δέντρο και χάνω το δάσος.
  • Βίαιος διδάσκαλος ο πόλεμος. Ο πόλεμος διδάσκει κάθε είδους βιαιότητα. (Θουκυδίδης, Γʹ 82.2)
  • Βίον καλόν ζης αν γυναίκα μη έχεις. (Καλή ζωή ζει εκείνος που δεν έχει γυναίκα.)
  • Βίος αβίωτος.

  • Βίος ανεόρταστος μακρά οδός απανδόκευτος. Ζωή χωρίς γιορτές, μακρύς δρόμος χωρίς πανδοχείο. (Δημόκριτος, 230)
  • Βλὰξ ἄνθρωπος ἐπὶ παντὶ λόγῳ ἐπτοῆσθαι φιλεῖ.
  • Βλέπεις φαί, κάτσε φάε. Βλέπεις ξύλο, σήκω φύγε.
  • Βοήθα με να σε βοηθώ ν’ ανεβούμε το βουνό.
  • Βοήθα μ’, εφτωχέ, μη γίνουμαι άμμον εσέν. (Ποντιακή)
  • Βόηθα με φτωχέ μη γίνω σαν και σένα. (Παξοί)
  • Βοηθείστε οι στραβοί τον ανοιχτομάτη.
  • Βοήθα παπά, να θάψουμε πέντε-έξι.
  • Βρήκαμε παπά, να θάψουμε πέντε-έξι.
  • Βοή λαού, οργή θεού.
  • Βόιδι πήγε, μοσχάρι γύρισε.
  • Βουνό με βουνό δε σμίγει.
  • Βους επί γλώσση μέγας. (Λέγεται για κάποιον που κρατά από δωροδοκία, ή από ανωτέρα βία, το στόμα του κλειστό.)
  • Βρακί δεν έχει να φορέσει, στολίδια γυρεύει.
  • Βρακί δεν έχει ο κώλος μας, γαρίφαλο στ’ αυτί μας.
  • Βρέξει χιονίσει η πινιάτα θα γιομίσει. (Παξοί)
  • Βρες δουλειά, να βρεις βασίλειο.
  • Βρες μου ένα ψεύτη να σου βρω κι εγώ ένα κλέφτη.
  • Βρέχει καρεκλοπόδαρα.
  • Βρήκαμε παπά, θα θάψουμε και τους ζωντανούς.
  • Βρήκε ο γύφτος τη γενιά του κι αναγάλλιασε η καρδιά του.
  • Βρήκε ο γύφτος λάδι αλείφει και τα αρχίδια του.
  • Βρήκε ο Φίλιππος τον Ναθαναήλ.
  • Βρομάει μπαρούτι.
  • Βροντάν τα σίδερα, βροντάν κι οι σακοράφες.
  • Bρώμα και δυσωδία.
  • Βαράει το σαμάρι ν’ ακούσει το γαϊδούρι.

Παροιμίες από Γ

  • Γαία πυρί μιχθήτω. (Ας καταστραφεί το παν.)
  • Γαίαν έχοι ελαφράν. Ας είναι ελαφρό το χώμα που τον σκεπάζει.
  • Γάιδαρος αμολητός, κύρης και νοικοκύρης. (Δωδεκάνησα)
  • Γάιδαρος αμολητός, μαγκουφιά στα λάχανα. (Δωδεκάνησα)
  • Γάιδαρος είν’ ο γάιδαρος, αν εφορεί και σέλλα, κ’ η γριά κι αν εμορφίζεται, δεν γίνεται κοπέλα. (Κεφαλονίτικη)
  • Γάιδαρος πάντα γάιδαρος κι ας του φοράν’ και σέλλα.
  • Γαϊδάρου λύρα παίζανε κι αυτός τ’ αυτά του τάραζε.
  • Γάμει δε μη την προίκα αλλά την γυναίκα. (Να παντρεύεσαι την γυναίκα και όχι την προίκα. (Mενάνδρου, Γνώμαι)
  • Γάμειν ο μέλλων εις μετάνοιαν έρχεται. (O σκεπτόμενος να παντρευτεί έχει κιόλας πάρει το δρόμο της μετάνοιας. (Mενάνδρου, Γνώμαι)
  • Γάμος άγαμος. (Ολέθριος γάμος.)
  • Γάμος εις τα γέρατα, ή σταυρός ή κέρατα. (Παξοί)
  • Γάμος χωρίς σφαχτά δε γίνεται.
  • Γάτος γαμεί και γάτος σκούζει.
  • Γεια σου, Γιάννη. Κουκιά σπέρνω.
  • Γελάει καλύτερα όποιος γελάει τελευταίος.
  • Γελά ο μωρός καν τι μη γελοίον ει. Γελάει ο ανόητος, παρόλο που δεν υπάρχει τίποτα που να είναι αστείο )

ΠΑΡΟΙΜΙΕΣ

  • Γελάει ο τρελός στ’ αγέλαστα.
  • Γενάρη μήνα κλάδευε, φεγγάρι μη γυρεύεις.
  • Γενάρη μήνα κλάδευε, φεγγάρι μην κοιτάζεις.
  • Γενάρη μήνα κλάδευε, φεγγάρι μην ξετάζεις.
  • Γενεαί δεκατέσσαρες.
  • Γένοιτο. (Mακάρι να γίνει, είθε να επαληθευτεί.)
  • Γέρου πορδή μην ακούς, λόγο ν’ ακούς.
  • Γέρος κι αν επαινεύτηκεν, ανήφορος το δείχνει.
  • Γριά κι αν κοπελεύεσαι, ο ανήφορος το δείχνει. (Παξοί)
  • Γέρος γάτος, τρυφερά ποντίκια θέλει.
  • Γηράσκω δ’ αεί πολλά διαδασκόμενος.
  • Γης Μαδιάμ.

  • Για ένα αυγό χαλά τη σούπα. (Λέσβος)
  • Για σένα μαυρομάτα μου έβγαλα εγώ τα μάτια μου.
  • Για συγγνώμη και για μύρο κίνησε να πας στην Σκύρο.
  • Για το γαμπρό γεννάει κι ο κόκορας, για το γιο η κότα.
  • Για το καρφί χάνεται το πέταλο, για το πέταλο τ’ άλογο.
  • Για τον εχθρό που φεύγει, φτιάξε χρυσό γεφύρι.
  • Για τον παρά κολάζεσαι, με τον παρά κι αγιάζεις.
  • Για χάρη του βασιλικού, ποτίζεται κι η γλάστρα.
  • Για ψύλλου πήδημα.
  • Γιάννης κερνάει και Γιάννης πίνει.
  • Γίναν οι γλάστρες θυμιατά και τα σκατά λιβάνι.
  • Γίνεται το γαϊδούρι άλογο;
  • Γίνηκε ανάστα ο Κύριος.
  • Γιος ο γαμπρός δε γίνεται κι η νύφη θυγατέρα.
  • Γιο πουτάνας να πάρεις, κόρη πουτάνας να μην πάρεις. (Επτάνησα)
  • Γλαῦκ᾿ εἰς Ἀθήνας.
  • Γλέντα τον όμορφο καιρό γιατί ο άσκημος δε λείπει.
  • Γλυκάθηκεν η γριά στα σύκα εμπαινόβγαινε κι εζήτα.
  • Γλυκάθηκε η γριά στο μέλι, θα φάει και το κουβέλι.
  • Γλυκάθ’ η γριά στα σύκα, τρωγει και τα συκόφυλλα.
  • Γλυκάθηκε η γριά στα σύκα κι έφαγε και τα απόσυκα.
  • Γλυκάθηκε η γριά στα σύκα κι όλη μέρα τα εζήτα.
  • Γλυκός ο ύπνος το πρωί, γδυτός ο κώλος τη Λαμπρή.
  • Γλύφοντας και σέρνοντας και με τα κέρατά του πάει ο σαλίγκαρος τ’ αψήλου. (Επτάνησα)
  • Γλώσσα λανθάνουσα τ’ αληθή λέγει.
  • Γλώσσα, ποί πορεύη; πόλιν ανορθώσουσα καί πόλιν καταστρέψουσα; (Λέγεται όταν από απροσεξία ξεφύγει κάτι από το στόμα μας, που θέλουμε να αποκρύψουμε.)
  • Γνῶθι σεαυτόν. (Να γνωρίσεις τον ευατό σου. Περίφημη φράση γραμμένη στο Δελφικό μαντείο που αποδίδεται είτε στο Χείλωνα τον Λακεδαιμόνιο είτε στον Σωκράτη.)
  • Γνωστός εν τη Ιουδαία ο Θεός. (Λέγεται για κάποιον που είναι πολύ γνωστός σε κάποιο μέρος.)
  • Γουρούνι στο σακί.

  • Γραμματείς και Φαρισαίοι υποκριταί.
  • Γριά αλεπού στην παγίδα δεν πιάνεται.
  • Γριάς το μεσοχείμωνο αγγούρι της θυμήθη.

ΠΑΡΟΙΜΙΕΣ ΚΑΙ ΓΥΝΑΙΚΕΣ

  • Γυναίκα από τη Μύκονο, μάγια στ’ αρχοντικό σου.
  • Γυναίκα και καρπούζι η τύχη τα διαλέγει.
  • Γυναίκα και χειμωνικό η τύχη τα διαλέγει. (Παξοί)
  • Γυναίκα χωρίς άντρα, πλοίο χωρίς τιμόνι.
  • Γυναίκα δίχως φίμωτρο, αλί που θα την πάρει.
  • Γυναίκα, ντουφέκι, φακός κι ομπρέλα, δε δανείζονται. (Παξοί)
  • Γυναίκες μαλώνουν, αλήθειες αποκαλύπτονται.
  • Γυναιξί κόσμον η σιγή φέρει. (Η σιωπή είναι στολίδι για τις γυναίκες.)
  • Γύρευε παλιό γιατρό και γέρο καπετάνιο.
  • Γυρεύεις ψύλλους στ’άχυρα.
  • Γύρω-γύρω νά ‘ρχεται και μέσα να μη μπαίνει.
  • Γύφτος παπάς δε γίνεται κι αν γίνει δε βλογάει. (Παξοί)

Παροιμίες από Δ

  • Δάκρυα τα προοίμια της τέχνης.
  • Δανεικά τα κρούταλα στο γάμο
  • Δαμόκλειος σπάθη. (Από τη γνωστή ιστορία με τη δοκιμασία του Δαμοκλή, ενός αυλικού του τυράννου των Συρακουσών Διονυσίου.)
  • Δάσκαλε που δίδασκες και νόμο δεν εκράτεις.
  • Δείξε μου το φίλο σου και θα σου πω ποιος είσαι.
  • Δε δίνει στον άγιο του λιβάνι.
  • Δε δίνει στον άγγελο θυμιάμα. (Σέρρες)
  • Δε δίνει στον άγγελό του νερό.
  • Δε θα χάσει η Βενετιά βελόνι.
  • Δε με θέλεις μία οργιά, δε σε θέλω μία τριχιά.
  • Δε με νοιάζει που πεθαίνω, παρά που όσο ζω μαθαίνω.
  • Δε φοβάται το βουνό απ’ τα χιόνια.
  • Δε χαλάει ο διάολος τη φωλιά του.
  • Δε χορεύει πάντα όποιος πλερώνει τα βιολιά.
  • Δει δέ χρημάτων. (Υπάρχει ανάγκη χρημάτων, χρειάζονται χρήματα.)
  • Δεινής ανάγκης ουδέν ισχυρότερον.
  • Δέκα μέτρα, μία κόβε. (Παξοί)
  • Δεκέμβριος, Χριστού γέννηση και καλός μας Χρόνος.
  • Δεμένο σκυλί, πρόβατα δε φυλάει.

  • Δεν έγινα παπάς ν’ αγιάσω, έγινα για να περάσω.
  • Δεν είδα απ’ τα μάτια, θα ιδώ απ’ τα φρύδια;
  • Δεν είμαι φαγάς, είμαι παραπονιάρης.
  • Δεν είναι άγιοι όλοι όσοι πάνε στην εκκλησία.
  • Δεν είναι Γιάννης, είναι Γιαννάκης.
  • Δεν έχει λάδι και κρασί; Εχει βουτυρο και μαρμελαδα
  • Δεν έχει στον ήλιο μοίρα.
  • Δεν ιδρώνει το αυτί του. (δεν πολυνοιάζεται)
  • Δεν κάνουνε όλοι οι μπουμπούλοι μέλι. (Παξοί)
  • Δεν καταλαβαίνει Χριστό.
  • Δεν κόβει ούτε Οβραίου μύτη.
  • Δεν μου κάνει ούτε κρύο, ούτε ζέστη.
  • Δεν ξέρει ο κλέφτης που να δέσει τ’άλογό του.
  • Δεν τρέχει κάστανο.
  • Δεν τρώει το μαστοράκι αβγά.
  • Δεν τρώει το ψωμί χαράμι.
  • Δεν υπάρχει καπνός χωρίς φωτιά.
  • Δεν φοβάται ο παστουρμάς τ’ αλάτι.
  • Δέρνει τους μικρούς να τρομάξουν οι μεγάλοι.
  • Δες μάνα και πάρε κόρη.
  • Δέσαμε το γάιδαρό μας.

  • Δέσε το αρνί, όπου θέλει ο νοικοκύρης και μη σε νοιάζει αν το φάει ο λύκος.
  • Δεύρο έξω. (Βγες έξω, παρουσιάσου.)
  • Δήλιον πρόβλημα. (Πολύ δύσκολο πρόβλημα.)
  • Δήλιος κολυμβητής. (Άριστος κολυμβητής.)
  • Διαίρει και βασίλευε.
  • Διάλεξε, ξεδιάλεξε, στην κοπριά κατάντησε.
  • Διά γυναικός ερρύη τα φαύλα. Φράση του Θεόφιλου στην Εικασία (η απάντηση που του έδωσε η Εικασία ήταν «διά γυναικός πηγάζει τα κρείττονα», δηλ. από τη γυναίκα πηγάζουν τα καλύτερα).
  • Δια πυρός και σιδήρου.
  • Δίκαιον της πυγμής.
  • Δίκαιο του ισχυρότερου.
  • Δίς καί τρίς τό καλόν.
  • Δις παίδες οι γέροντες Δυο φορές παιδιά οι γέροι. (Πλάτωνας, Νόμοι, 646Α)
  • Δίχως νερό ο μύλος δεν αλέθει.
  • Δόξα νάχεις τρυγητή μου που ‘δα τρίχα στο μουνί μου. (Επτάνησα)
  • Δος καματερόν κι έπαρ’ διαταγωγόν. (Ποντιακή)
  • Δόσις ολίγη τε φίλη τε. Προσφορά μικρή αλλά έγκάρδια. (Όμηρος, Οδ. Ζ208)
  • Δουλειά δεν είχε ο Διάολος, γαμούσε τα παιδιά του.
  • Δουλειά δεν είχε ο διάολος κι αύτωνε τα παιδιά του.
  • Δουλειά δεν είχε το μoυνί και μάθαινε τσαγκάρης. (Επτάνησα)
  • Δούλεψε να φας και κλέψε να ‘χεις.

παροιμιες σοφες

  • Δούλεψε στα νιάτα σου να ‘χεις στα γηρατειά σου.
  • Δρακόντειος νόμος. (Πολύ σκληρός νόμος.)
  • Δράξασθε παιδείας. 
  • Δράττομαι της ευκαιρίας.

  • Δρυός πεσούσης πας ανήρ ξυλεύεται. (Οταν κανείς δυστυχήσει όλοι κοιτάζουν να επωφεληθούν από τη δυστυχία του.)
  • Δυό γάιδαροι μαλώνανε σε ξένο αχυρώνα.
  • Δυο γελάν, κάτι ξέρουν. Ένας γελάει, τρελός είναι.
  • Δυο καρπούζια στην ίδια μασχάλη, δεν χωράνε.
  • Δυό λαλούν και τρείς χορεύουν.
  • Δυο το λάδι, δυο το ξίδι, πέντε το λαδόξιδο.
  • Δύσκολα νιάτα, καλά γεράματα.
  • Δύσκολο να γενεί του χοίρου η τρίχα μετάξι. (Παξοί)
  • Δώδεκα Απόστολοι, καθένας με τον πόνο του.
  • Δώθε παν’ οι άλλοι.
  • Δώρο αν είναι και μικρό, μεγάλη χάρη έχει.
  • Δώσε θάρρος στο χωριάτη, να σ’ ανέβει στο κρεβάτι.
  • Δώσε πλούτη, δίνεις γνώση, δώσε φτώχεια, δίνεις τρέλα.
  • Δώσε τόπο στην οργή.
  • Δώσ’ σε ‘μένα και στο γιο μου, νά κι ο άντρας μου στην πόρτα.
  • Δως του πιρούνι κι ας βγάλει τα μάτια του.

Παροιμίες από Ε

  • Εάλω η πόλις. (Έπεσε η πόλη.) (Mεταφορικά για κάτι που χάθηκε άδοξα.)
  • Εάν το άλας μωρανθή. (αν λείψουν οι λίγοι και οι εκλεκτοί.)
  • Έβαλε την ουρά στα σκέλια.
  • Έβαλαν το λύκο να φυλάει τα πρόβατα.
  • Έβγαλε κι η Ελευσίνα στάρι.
  • Εβάλλει ο κλέφταν τη φωνή να φοβηθεί π’ έχασε. (Ποντιακή).
  • Έβγα έξω και πομπέψου, έμπα μέσα και πορέψου.
  • Έγινε λαγός.

Παροιμίες

  • Εγκάριξεν ο γάιδαρος κι είπε “άχερος”.
  • Εγύρεψεν ο εφτωχόν, και ‘δώκεν για τη ψην ατ’. (Ποντιακή)
  • Εγώ βαφτίζω και μυρώνω, άρα ζήσει, άρα δε ζήσει.
  • Εγώ καλά παντρεύτηκα κι ας κλαίει όποιος με πήρε.
  • Εγώ μιλάω, γαϊδούρια κλάνουνε.
  • Εγώ όταν σου μιλώ, εσύ άλλα των αλλών μπαρμπανικολό.
  • Εγώ τα λέω, εγώ τ’ ακούω.

παροιμιες σοφα λογια

  • Εγώ το λέω του σκύλου μου κι ο σκύλος στην ουρά του.
  • Εδώ γαμούν αρσενικούς και συ γυρεύεις νύφη; (σκωπτικό-χιουμοριστικό)
  • Εδώ καράβια χάνονται βαρκούλες αρμενίζουν!
  • Εδώ καράβια χάνονται, παλιόβαρκες που πάτε.
  • Εδώ ο κόσμος καίγεται και το μουνί χτενίζεται. 
  • Εδώ ο κόσμος χάνεται και το μουνί ξυρίζεται. 
  • Εδώ το χωριό καίγεται κι οι πουτάνες λούζονται. 
  • Εδώ σε θέλω κάβουρα, να περπατάς στα κάρβουνα.
  • Εἰ μὴ Ἀλέξανδρος ἤμην, Διογένης ἂν ἤμην. Αν δεν ήμουν ο Αλέξανδρος, θα ‘θελα να ‘μουν ο Διογένης. Φράση που λέγεται πως είπε ο Μ. Αλέξανδρος αφού συνάντησε τον Διογένη τον Κυνικό.
  • Είδα κι είδα, γύφτο παπά δεν είδα.
  • Είδαν σο φτωχό βολόνι. (Ποντιακή)
  • Ειδε η γάτα το μουνί της και το πέρασε πληγή
  • Είδες χιόνι στο βουνί, βάλε χέρι στο μουνί. 
  • Είδε ο τρελός το μεθυσμένο και φοβήθηκε.

  • Είδε ο τρελός το μεθυσμένο κι έφυγε.
  • Είδε το Χριστό φαντάρο.
  • Είναι για το γάιδαρο καβάλα.
  • Είναι πιο πολλές οι μέρες απ΄τα λουκάνικα.
  • Είναι πολλοί οι μπαρμπέρηδες για του σπανού τα γένια.
  • Είπα και ελάλησα, αμαρτίαν ουκ έχω.
  • Είπαν του τρελού να χέσει, κι εκείνος ξεκωλώθηκε. 
  • Είπαν τον ζουρλόν να χέσει, εκάθησε κ’ εξεκωλώθη.
  • Είπαν της γριάς να χέσει, κι αυτή ξεκωλιάστηκε.
  • Είπανε ενός να κλάσει και χέστηκε.
  • Είπε να πάει κι ο εβραίος στο παζάρι, κι ήτανε μέρα Σάββατο.
  • Είπε ο γάιδαρος τον πετεινό κεφάλα.
  • Εἷς ἐμοὶ τρισμύριοι, ἐὰν ἄριστος ἦν. Ένας ικανός για μένα ισοδυναμεί με 30.000 άλλους (το είπε ο Ηράκλειτος, για να τιμήσει τον άνθρωπο με δυνατή προσωπικότητα).
  • Εἷς οἰωνὸς ἄριστος, ἀμύνεσθαι περὶ πάτρης.
  • Ενας είναι ο καλύτερος οιωνός, να υπερασπιζόμαστε την πατρίδα. Tη φράση είπε ο ‘Εκτορας στον Πολυδάμαντα. (Πβ.Ιλ.Μ’243)
  • Εις τον Καιάδα.
  • Εις υγείαν του κορόιδου.
  • Έκαμα τον γάιδαρο κι ετσούλωσε τ’ αυτιά του κι επήρε το σαμάρι του και πήγε στην κυρά του.
  • Έκανε κι η μύγα κώλο κι έχεσε τον κόσμο όλο. 
  • Έκανε κι η ψείρα κώλο κι έχεσε τον κόσμο όλο.
  • Έκαστος εφ’ ω ετάχθη. (Καθένας για εκείνο, για το οποίο είναι προορισμένος.) 
  • Εκατό ξυλιές στον ξένο κώλο λίγες είναι.
  • Έκαψα την καλύβα μου να μη με τρων’ οι ψύλλοι.
  • Εκεί που βγάζεις το ψωμί σου, μη βάζεις το πουλί σου.
  • Εκεί που είσαι ήμουνα, κι εδώ που είμαι θα ‘ρθεις (ή θα φτάσεις).
  • Εκεί που κρεμούσαν οι κλέφτες τ’ άρματα, κρεμούν οι γύφτοι τα νταούλια.
  • Εκεί που σ’ αγαπούν να μην πολυπηγαίνεις, γιατί αν τύχει και σε βαρεθούν δε θα’ χεις τί να γένεις.
  • Έκλασε η νύφη, σχόλασε ο γάμος.

παροιμιες

  • Εκυλίεν το πιθάρ’ και εύρεν το πώμαν. (Ποντιακή)
  • Έλα παππού μου να σου δείξω πού τό ‘χει η γιαγιά μου.
  • Έλα παππού να σου δείξω τ’ αμπελοχώραφά σου.
  • Έλα μουνί στον τόπο σου και ρέστα μη γυρεύεις.
  • Έλλαξεν η χήνα κι εφόρησεν πάλι εκείνα. (Ποντιακή)
  • Έλληνες αεί παίδες.
  • Έμαθα γδυτός και ντρέπομαι ντυμένος.
  • Έμαθε να βελονιάζει και γαμεί το μάστορή του.
  • Εμακρύναν οι ποδιές σου, σκεπαστήκαν οι πομπές σου.
  • Εμείς οι βλάχοι όπως λάχει.

  • Εμείς ψωμί δεν έχουμε κι η γάτα πίτα σέρνει.
  • Εμορφιάδα σο σκουτέλι ‘κι εμπαίνει. (Ποντιακή)
  • Εμπήκ’ ο λύκος στο μαντρί, αλί που ‘χε το ένα. (Αρκαδία)
  • Ένα βόλι γυρίζει στράτευμα.
  • Ένα κι ένα κάνουν δύο.
  • Ένα μήλο την ημέρα το γιατρό τον κάνει πέρα.

  • Ένα το ‘χει η Μαριορή, το στεγνώνει το φορεί.
  • Ένας κούκκος μοναχά, την άνοιξη δεν φέρνει.
  • Ένας κούκκος δεν φέρνει την άνοιξη.
  • Ἓν οἶδα ὅτι οὐδὲν οἶδα.
  • Ἐν οἴνῳ αλήθεια.
  • Εν στόματι ρομφαίας ή μαχαίρας.
  • Εν τη παλάμη και ούτω βοήσωμεν. (πρώτα θα καταβληθεί η αμοιβή (ή το αντίτιμο) και έπειτα θα προσφερθεί η εργασία ή θα δοθεί το πράγμα που αγοράστηκε.)
  • Εν τούτω νίκα.
  • Ενός κακού μύρια έπονται.

ΠΑΡΟΙΜΙΕΣ

  • Εξ οικείων τα βέλη.
  • Εξ όνυχος τον λέοντα. (Λέγεται όταν θέλουμε να τονίσουμε ότι από κάποια μικρή ένδειξη μπορεί να διαφανεί ο χαρακτήρας ενός ανθρώπου.)
  • Επανάληψις, μήτηρ πάσης μαθήσεως.
  • Ἐπεὶ δ’ οὖν πάντες ὅσοι τε περιπολοῦσιν φανερῶς καὶ ὅσοι φαίνονται καθ’ ὅσον ἂν ἐθέλωσιν θεοὶ γένεσιν ἔσχον, λέγει πρὸς αὐτοὺς ὁ τόδε τὸ πᾶν γεννήσας τάδε. (Πλάτων, Τιμαίος)
  • Επιμενίδειος ύπνος. (Λέγεται για ύπνο πολύωρο και μακάριο. Η φράση προέρχεται από τον αρχαίο Κρητικό σοφό Επιμενίδη, που λέγεται πως κοιμήθηκε 57 χρόνια.)
  • Επί ξύλου κρεμάμενος. (μεταφορικά) αδέκαρος, σε άθλια κατάσταση. Συχνή φράση στην Ακολουθία των Παθών του Χριστού.)
  • Επί ξυρού ακμής. (Στην κόψη του ξυραφιού.)
  • Έρμα μαντριά γιομάτα λύκους.
  • Ερως ανίκατε μάχαν.

  • Εσένα, κόρη, λέει το, εσύ, νύφη, άκου το. (Ποντιακή)
  • Έτρεχε να μη βραχεί, κι έπεσε στο ποτάμι.
  • Εύκαιρ’ τσουβάλ’, σ’ο ποδάρ κι στεκ’ (ποντιακό).
  • Έφτασε ο κόμπος στο χτένι.
  • Έφτασε ο τρυγητής, ξαπόστασε ο δραγάτης.
  • Έχασε τ’ αυγά και τα καλάθια.
  • Έχασε τ’ αυγά και τα πασχάλια.
  • Έχε καθάριο πρόσωπο, για τους κακούς γειτόνους.
  • Έχε τα πόδια σου ζεστά, την κεφαλή σου κρύα, τον στόμαχόν σου ελαφρύ, γιατρού δεν θα ‘χεις χρεία.
  • Έχει ο Θεός!
  • Έχει ο καιρός γυρίσματα, κι ο χρόνος εβδομάδες.
  • Έχεις καλά παιδία τα κροσία τί να φτας; Κι έχεις κακά παιδία, πάλι τί να φτας ατά. (Ποντιακή)
  • Έχεις γρόσσα; έχεις γλώσσα.
  • Έχεις λιλιά, έχεις λαλιά.
  • Έχεις παράδες; Σου κάνουν τεμενάδες.
  • Έχουσι γνώσιν οι φύλακες. (Λέγεται συνήθως, όταν κάποιος θέλει να τονίσει ότι έχει πάρει όλα τα απαραίτητα μέτρα ή όλες τις επιβαλλόμενες προφυλάξεις.)
  • Έχω ράμματα για τη γούνα σου.
  • Εως της συντελείας του αιώνος.

πηγή